Despite the current changeable political landscape, writes Màiri Dhòmhnallach, there is one truth that will always remain when it comes to politics; "experts" and retired politicians love nothing more than crawling out of the woodwork in times of political turmoil. Enter stage left, Gordon Brown.
AN dèidh tachartasan na seachdain seo chaidh tha e doirbh rud sam bith a sgrìobhadh an-dràsta a bhios fhathast fìor an ceann là neo dhà eile. Ach tha aon rud a tha fìor, agus a bhios fìor gu bràth nuair a thig e gu poileataigs; thig ‘eòlaichean’ agus iadsan a b’ àbhaist a bhith an lùib an t-saoghail phoiliteagaich am follais bho àm gu àm – a’ liùgadh a-mach às gach cùil gus beachdan a thoirt seachad nuair a tha ùpraid neo suidheachadh dùbhlanach a’ nochdadh.
Nochd aon neach den leithid thairis air an deireadh-sheachdain – fear air am bi cuimhne aig a’ mhòr-chuid agaibh. Fear a bha os cionn na Rìoghachd Aonaichte mar Phrìomhaire airson trì bliadhna – abair e. Fear a bha os cionn a’ Phartaidh Làbaraich nuair a chaill iad 91 àiteachan-suidhe aig Westminster – an call as motha a dh’fhuiling am Partaidh bho 1931. Fear a bha os cionn seacadh eaconomaigeach cho dona ’s a chunnaic mo ghinealach-sa riamh. Fear a bha an guaillibh Thony Blair fad na h-ùine tro chogadh Ioràc.
Fàilte air ais, Gordon Brown.
Nochd Mgr. Brown aig an deireadh-sheachdain gus òraid a ghabhail ann am Fìobha, ceàrnaidh far an robh e na Bh.P. airson 32 bliadhna, ’s e a’ moladh – mar a thuirt The Independent – “masterplan” gus an Rìoghachd Aonaichte a shàbhaladh.
Bhruidhinn e air mar a bu chòir ‘treas slighe’ a bhith ann do dh’Alba; slighe a chìtheadh cumhachdan ùra a’ tighinn gu Holyrood an dèidh Brexit. Nam measg, cumhachd gus ìrean VAT a stèidheachadh, cumhachd a h-ainm a chur ri cùmhnantan eadar-nàiseanta, agus barrachd chumhachdan a thaobh na h-àrainneachd, cosnaidh agus cumhachd. Chan e cameo a tha seo idir, ge-tà, mar a bhios cuimhne agaibh. Gu dearbh, nach e Mgr. Brown is eile a chaidh am moladh mar an fheadhainn a shàbhail an t-Aonadh aig àm a’ chiad reifreinn le an cuid gheallaidhean? “The Vow”, mar a bh’aca air. Cha mhòr nach deach na h-ainmean aca glan às mo chuimhne cuideachd – ainmean a tha cha mhòr air a dhol à bith on uairsin – David Cameron, Ed Miliband agus Nick Clegg. Abair thusa, nach do rinn iadsan feum dhuinn.
Dè na geallaidhean a thug iad seachad a-rithist? A bheil cuimhne aig duine sam bith orra? Dh’fheumainn fhìn beagan rannsachaidh a dhèanamh, ma dh’fhaodas mi sin aideachadh, ach chuimhnich mi air na 3 rudan a leanas: gum biodh Pàrlamaid na h-Alba stèidhichte agus maireannach; gum biodh cumhachdan farsaing ùr a’ tighinn chun na Pàrlamaid; gum maireadh formula Bharnett.
Thàinig Coimisean Mhic a’ Ghobhainn a-mach às a’ ghealladh sin cuideachd – gus na pàrtaidhean Albannach air fad a thoirt còmhla gus beachdachadh air barrachd cumhachd a thoirt do Phàrlamaid na h-Alba. Chaidh Achd na h-Alba fhoillseachadh anns a’ Mhàrt 2016, le molaidhean a’ Choimisein na mheasg, ach dè an diofar – gu h-onarach – a tha air tighinn air beatha muinntir na h-Alba bhon uairsin?
Tha fhios againn gur e sop air sgàth sgoinne a tha anns na cumhachdan a thàinig às a’ Choimisean, agus gur e an aon rud a bhios ann an geallaidhean ùra bhon Aonadh ma thig iad ron ath-reifreann. Chan eil cumhachd gu leòr againn ma thachras staing eadar-nàiseanta – cunnart a tha ann dà-rìreabh le Putin is Trump aig an stiùir. Nuair a thig e gu h-aon is gu dhà, mur a bhòt sinn airson neo-eisimeileachd an ath-thuras, cha bhi ach cumhachdan lag air fhàgail againn, gu h-àraidh an dèidh Brexit.
A bharrachd air, can, Poileas Chòmhdail Bhreatainn a-nis gus tighinn fo smachd Poileas na h-Alba, agus mar a tha smachd aig Pàrlamaid na h-Alba a-nis air cìsean leithid ADP – saoil a bheil muinntir na h-Alba idir mothachail dha na cumhachdan ùra a thàinig an lùib Comisean Mhic a’ Ghobhainn? Mura h-eil, carson fon ghrèin a shaoileadh Gordon Brown gum biodh sinn deònach gabhail ri geallaidhean ùra an turas seo?
Còrr is 2 bhliadhna gu leth an dèidh a’ chiad reifreinn air neo-eisimeileachd na h-Alba, agus le reifreann ùr gus tachairt an ceann bliadhna neo dhà eile, cha chuir e iongnadh air duine sam bith gu bheil Gordon Brown air nochdadh a-rithist. Fuirich gus an nochd an còrr.
GLOSSARY
A’ liùgadh – Crawling
Dùbhlanach – Challenging
Seacadh eaconomaigeach – Recession
Geallaidhean – Promises
Coimisean Mhic a’ Ghobhainn – Smith Commission
Why are you making commenting on The National only available to subscribers?
We know there are thousands of National readers who want to debate, argue and go back and forth in the comments section of our stories. We’ve got the most informed readers in Scotland, asking each other the big questions about the future of our country.
Unfortunately, though, these important debates are being spoiled by a vocal minority of trolls who aren’t really interested in the issues, try to derail the conversations, register under fake names, and post vile abuse.
So that’s why we’ve decided to make the ability to comment only available to our paying subscribers. That way, all the trolls who post abuse on our website will have to pay if they want to join the debate – and risk a permanent ban from the account that they subscribe with.
The conversation will go back to what it should be about – people who care passionately about the issues, but disagree constructively on what we should do about them. Let’s get that debate started!
Callum Baird, Editor of The National
Comments: Our rules
We want our comments to be a lively and valuable part of our community - a place where readers can debate and engage with the most important local issues. The ability to comment on our stories is a privilege, not a right, however, and that privilege may be withdrawn if it is abused or misused.
Please report any comments that break our rules.
Read the rules here