As tensions rise between the USA and North Korea, Calum MacLeòid looks at some of the history of region and what a fresh outbreak of war there could mean. It is hard to imagine anyone less suited to the task of securing a lasting peace than Donald Trump.
CAH robh mi beò ri linn Staing nan Armachd Chùbach, ach tha e a’ faireachdainn gu bheil sinn a’ teannadh air Staing nan Armachd Choirèanach. ’S e suidheachadh eagalach a th’ ann gun teagamh agus suidheachadh nas eagalaiche buileach nuair a smaoinicheas sinn air cho comasach is a bha Kennedy agus Khrushchev an comas ri Trump agus Kim Jong-un.
’S dòcha nach soirbhich Coirèa a Tuath ann an cruthachadh am boma niùclasach a tha iad a’ sireadh. Ach gach latha a thèid seachad le deuchainn airm ùr air aon thaobh agus tweeteadh agus èigheadh a-mhàin bhon taobh eile, ’s ann nas fhaisge a gheibh sinn air cogadh. Bhiodh cogadh niùclasach, fiù ’s fear anns nach leigeadh ach aon bhoma niùclasach, na rud sgriosail agus na eucoir an aghaidh daonnachd. Ach feumaidh sinn aithneachadh gum biodh cogadh sam bith air an rubha Coirèanach uabhasach.
Tha 25 millean neach a’ fuireachd anns na sgìrean mun cuairt air Seoul, prìomh-bhaile Coirèa a Deas. Chan eil meadhain a’ bhaile Seoul ach mu 35 mìle air falbh bho crìochan Coirèa a Tuath. Tha sin mun aon fhaid ’s a tha ann eadar Steòrnabhaigh agus Tairbeart na Hearadh.
’S e an Cogadh Dìochuimhnichte a th’ aig cuid air a’ Chogadh Choirèanach agus ’s e abairt freagarrach a th’ ann anns na dùthchannan siar air a shon. Cia mheud filmaichean no nobhailean a tha sinn air nochdadh mu dhèidhinn Bhiet-Nam, cogadh anns nach deach feachdan Breatannach an sàs, an coimeas ris a’ Chogadh Choirèanach?
Chaidh an rubha air fad a sgrios, Seoul agus bàiltean mòra eile am milleadh le bomaichean agus dh’eug mu 2.5 millean sìobhaltaich. Tha e furasta dìochuimhneachadh cuideachd nach deach sìth a rèiteachadh a-riamh aig deireadh na sabaide; gu h-oifigeil tha an cogadh sin fhathast a’ dol agus tha an dà thaobh dìreach air cumail ri fois-fhòirneirt, airson a’ mhòr-chuid de ùine, bho 1953. Nam briseadh am fois-fhòirneirt ud chan eil teagamh agam gum biodh cogadh nas miosa leis mar a tha buill-airm air leasachadh anns an deicheadan bhon uair sin.
’S e suidheachadh toinnte a th’ ann an Coirèa a Tuath. Chan urrainn dhomh smaoineachadh air cuideigin a bhiodh nas mì-fhreagarraiche gus dèiligeadh leis na Dòmhnall Trump. Mar sin tha mi ag aontachadh leis na molaidhean a chur a’ Phàpa air adhart aig an deireadh sheachdain gum bu chòir do dhùthaich eile, Nirribhidh mar eisimpleir, a dol an sàs anns mar neach-rèite eadar na Stàitean Aonaichte agus Coirea a Tuath.
Ann an 2003 dh’aontaich Coirèa a Tuath gun tèideadh iad an sàs ann an coinneamhan eadar-nàiseanta far am biodh sia dùthchannan air an riochdachadh: iadsan, Coirèa a Deas, na Stàitean Aonaichte, an t-Sìn, an t-Seapan, agus an Ruis. Tharraing Coirèa a Tuath a-mach ann an 2009 ach feumaidh barrachd oidhirpe a dhèanamh gus toirt orra tilleadh, dòigh air choireigin, dhan deasbad.
Airson deasbad feumaidh tu deasbairean proifeiseanta, ge-tà. On a thòisich e a dhreuchd, tha Trump air casg a chur air cuid de roinnean an Riaghaltais luchd-obrach ùra fhastadh, nam measg Roinn na Stàide, an Roinn a dhèiligeas le cùisean eadar-nàiseanta.
Tha e cuideachd a’ moladh gearraidhean de 28% a dhèanamh air a’ bhuidsead airson dioplòmasaidh. Mar-thà tha aithisgean air nochdadh ag ràdh nach eil cinnt aig cuid de dhioplomatan Aimeireaganach ciamar a tha an Riaghaltas airson freagairt ri cuid de thachartasan eadar-nàiseanta. Chan eil seo ach a’ brosnachadh mi-chìnnt agus amharas eadar dùthchannan agus ’s ann bhon t-suidheachadh sin a thòisicheas cogaidhean. Cha ghearradh Ceann-suidhe am buidsead sin idir nan robh iad an dùil ri sìthe. Beagan sheachdainean air ais nuair a rinn Coirèa a Tuath deuchainn airm eile, dh’fhoillsich oifis Rex Tillerson, Rùnaire na Stàite agus ceannard Roinn na Stàite, teachdaireachd ag ràdh gun robh na Stàitean Aonaichte air gu leòr ag ràdh mu dhèidhinn Coirèa a Tuath agus nach canadh iad an còrr. Dè tha sin a’ ciallachadh ge-tà? A bheil e a’ ciallachadh gu bheil iad den bheachd gu bheil an t-àm airson bruidhinn a-nis seachad, no a bheil iad coma agus gun eagal mu na deuchainnean seo? Chan eil e idir soilleir agus tha sin na chunnart.
Aig cridhe an t-suidheachaidh cugallaiche seo, tha breug: gun rachadh aig luchd-gnìomhachais, leithid Trump is Tillerson, air dòigh riaghlaidh nas soirbheachail a lorg na luchd-poilitigs proifeiseanta. B’ e fear-gnìomhachais sgileil a bh’ ann an Trump, canaidh iad, ged nach b’ e, agus mar sin thèid aige air an Riaghaltas a ruith anns an dearbh dòigh is a ruitheadh e companaidh. Tha comasan eadar-dhealaichte a dhìth air luchd-poileataigs ge-tà, mar a chì sinn gach latha a tha Trump anns an Taigh Gheal. Chan e companaidh a th’ ann an dùthaich sam bith. Tha Trump, agus iadsan mun cuairt air, air a bhith soirbheachail a’ bhreug seo a reic do chuid anns na Stàitean. Tha mi an dòchas nach tèid milleanan am marbhadh mus tèid againn uile air faoineas na brèige fhaicinn.
GLOSSARY
Rubha – Peninsula
Eucoir an aghaidh daonnachd – Crime against humanity
Fois-fhòirneirt – Ceasefire
Neach-rèite – Mediator
A’ Phàpa – The Pope
Why are you making commenting on The National only available to subscribers?
We know there are thousands of National readers who want to debate, argue and go back and forth in the comments section of our stories. We’ve got the most informed readers in Scotland, asking each other the big questions about the future of our country.
Unfortunately, though, these important debates are being spoiled by a vocal minority of trolls who aren’t really interested in the issues, try to derail the conversations, register under fake names, and post vile abuse.
So that’s why we’ve decided to make the ability to comment only available to our paying subscribers. That way, all the trolls who post abuse on our website will have to pay if they want to join the debate – and risk a permanent ban from the account that they subscribe with.
The conversation will go back to what it should be about – people who care passionately about the issues, but disagree constructively on what we should do about them. Let’s get that debate started!
Callum Baird, Editor of The National
Comments: Our rules
We want our comments to be a lively and valuable part of our community - a place where readers can debate and engage with the most important local issues. The ability to comment on our stories is a privilege, not a right, however, and that privilege may be withdrawn if it is abused or misused.
Please report any comments that break our rules.
Read the rules here